نووسینی:ڕێناس احمد

به‌ڵگه‌كانی ئه‌وانه‌ی وێنه‌ و په‌یكه‌ر به‌ دروست ده‌زانن:

1) له‌ ئه‌نه‌سه‌وه‌ گێڕراوه‌ته‌وه‌ كه‌: (كان قران لعائشه سترت به جانب بيتها فقال لها النبى صلي الله عليه وسلم: "أميطى عنى فإنه لا تزالتصاويره تعرض لى فى صلاتى")¹.

واته‌: عائیشه‌ (ڕه‌زای خوای لێ بێت) په‌رده‌یه‌كی هه‌بوو لایه‌كی خانووه‌كه‌ی پێ داپۆشیبوو، پێغه‌مبه‌ر(ص) پێی فه‌رموو: ئه‌مه‌ له‌به‌رچاوم لاده‌ به‌رده‌وام وێنه‌كانی له‌ نوێژدا مه‌شغولَم ده‌كه‌ن.

له‌ ڕیوایه‌تێكی لای ئیمامی موسلیمدا هه‌ر به‌م مانایه‌ هاتووه‌ به‌لام له‌وێ پێغه‌مبه‌ر(ص) ده‌فه‌رمووێ: "حولى هذا فإنى كلما دخلت فرأيته ذكرت الدنيا"². واته‌: عائیشه‌! ئه‌مه‌ لاده‌، هه‌ركات دێمه‌ مالَه‌وه‌ و ده‌یبینم دونیام بیر ده‌كه‌وێته‌وه‌.

دیسان له‌ ڕیوایه‌تێكی تریشدا هاتووه‌ له‌ ئه‌بو ته‌ڵحه‌ی ئه‌نصارییه‌وه‌ كه‌ ده‌فه‌رمووێ: پێغه‌مبه‌ر(ص) دوای ئه‌وه‌ی په‌رده‌كه‌ی دڕی، فه‌رمووی: "إن الله لم يأمرنا أن نكسو الحجارة والطين"³ عائیشه‌ش دهڵێت: "فقطعنا منه وسادتين".

واته‌: عائیشه‌! خودا فه‌رمانی پێ نه‌كردووین كه‌ به‌رد و قوڕ داپۆشین. عائیشه‌ش ده‌فه‌رمووێ: دڕاندمان و دوو پالَشتمان لێ دروست كرد.

شێوازی به‌ڵگه‌هێنانه‌وه‌ به‌م فه‌رموودانه‌ به‌م شێوه‌یه‌:

أ‌)  پێغه‌مبه‌ر(ص)هۆكاری لابردنی په‌رده‌كانی _كه‌ وێنه‌یان تێدا بوو_ ڕوونكردووه‌ته‌وه‌، كه‌ له‌ هیچ ڕیوایه‌تێك له‌و سێ ڕیوایه‌ته‌دا نه‌یفه‌رمووه‌ (ئه‌م وێنانه‌ حه‌رامن)، به‌ڵكو وتوویه‌تی له‌ نوێژدا مه‌شغولَم ده‌كه‌ن، یان خودا فه‌رمانی پێ نه‌كردووین به‌رد و قوڕ داپۆشین. یاخود فه‌رموویه‌تی: دونیام بیرده‌خه‌نه‌وه‌!

ب‌)  ئه‌م ڕیوایه‌تانه‌ كه‌ له‌ عائیشه‌وه‌ هاتوون _ئه‌و فه‌رموودانه‌ی باس له‌م په‌ردانه‌ ده‌كه‌ن، كه‌ جارێك به‌ (قرام) و جارێك به‌ (نمرقه‌) و جارێكیش (نمط) ناوى بردوون_ ئه‌وه‌ ده‌رده‌خه‌ن كه‌ ڕووداوه‌كه‌ یه‌ك ڕووداو نییه‌، به‌ڵكو چه‌ند جارێك ئه‌مه‌ ڕووی داوه‌، ده‌ی ئه‌كرێ پرسیاری ئه‌وه‌ بكرێت: بۆچی عائیشه‌ كه‌ جارێك پێغه‌مبه‌ر (ص) ئه‌م وێنانه‌ى پێ لادا، چه‌ند جارێكی تریش هه‌ر ئه‌و په‌رده‌ وێنه‌دارانه‌ی دووباره‌ و سێباره‌ هه‌ڵواسیوه‌ته‌وه‌؟! ڕوون دیاره‌ ئه‌گه‌ر ئه‌و به‌ حه‌رام له‌و قسه‌و هه‌ڵوێستانه‌ی پێغه‌مبه‌ر(ص) تێگه‌شتبا دووباره‌و سێباره‌ی نه‌ده‌كرده‌وه‌!

لێره‌دا ئیشكالێك دروست ده‌بێت له‌ نێوان ئه‌م سێ فه‌رمووده‌و دوو فه‌رمووده‌كه‌ی پێشوو _كه‌ یه‌كێكیان باسی (النمرقه‌) ده‌كات و، پێغه‌مبه‌ر(ص) فه‌رمان به‌ عائیشه‌ ده‌كات لایبدات و، فه‌رمووده‌كه‌ی تریشیان كه‌ باسی (قرام) ده‌كات و، پێغه‌مبه‌ر(ص) به‌ عائیشه‌ ده‌فه‌رمووێ: "أشد الناس عذابا يوم القيامة الذين يضاهون بخلق الله". واته‌: ئه‌وانه‌ی كه‌ خۆیان به‌ خودا به‌راورد ده‌كه‌ن و لاسایی ده‌كه‌نه‌وه‌ له‌ دروستكردندا، له‌ توندترین و به‌سوێترین سزادان له‌ ڕۆژی دواییدا. چۆن ئێمه‌ بتوانین ئه‌م دوو فه‌رمووده‌ جیاوازه‌ كۆ بكه‌ینه‌وه‌؟!

حافظ ئیبن حه‌جه‌ر له‌ (فتح الباری)دا به‌وه‌ ئه‌م فه‌رموودانه‌ی كۆ كردووه‌ته‌وه‌ كه‌ په‌رده‌كان له‌ فه‌رمووده‌كانی پێشوودا _ئه‌وانه‌ی به‌ڵگه‌بوون بۆ حه‌رامێتیی وێنه‌_ وێنه‌ی گیانداریان تێدابووه‌ و، ئه‌و په‌ردانه‌ش كه‌ له‌ فه‌رمووده‌كانی دواتردا هاتوون وێنه‌ی دار و شتی بێگیانیان تێدا بووه‌.

1- أخرجه البخاري/ باب كراهية الصلاة في التصاوير برقم: 5614

2- أخرجه مسلم في كتاب اللباس و الزينة / باب لاتدخل الملائكة بيتا فيه كلب و لاصورة، برقم: 5643.

3- أخرجه مسلم في كتاب اللباس و الزينة / باب لاتدخل الملائكة بيتا فيه كلب و لاصورة ، برقم:5642.

4- أخرجه مسلم في كتاب اللباس و الزينة / برقم: 5643
++++
به‌شه‌كانی پێشوو:
پێشه‌كيی كتێبی (په‌یكه‌ر و وێنه‌ له‌نێوان ده‌ق و واقيعدا)
پێشه‌كیی نووسه‌ر: كتێبی (پەیكه‌ر و وێنه‌ له‌نێوان ده‌ق و واقيعدا) (دووه‌م)
په‌یكه‌ر و وێنه‌ له‌ نێوان ده‌ق و واقيعدا (سێیه‌م)
په‌یكه‌ر و وێنه‌ له‌ نێوان ده‌ق و واقيعدا (چواره‌م)
په‌یكه‌ر و وێنه‌ له‌ نێوان ده‌ق و واقيعدا (پێنجه‌م)