نووسینی: یووسف مه‌لا خه‌لیل
ئەو كەسەی ناونیشانی ئەم بابەتەی بەرچاو دەكەوێت، لەوانەیە دەستبەجێ پرسیاری ئەوەی لە كن دروست ببێت، داخۆ چ حەوجێیەكمان بە ڕوونكردنەوەی كتێبێكە كە خۆی هەر لە ناونیشانەكەیەوە دیارە باس لە چی دەكات، ڕاستییەكەی منیش بە هەمان شێوە بیرم لێ دەكردەوە؛ تا ئەو حەلەی لە لایەن كۆمەڵێك دۆست و خوێنەری ئازیزەوە هەمان پرسیاریان ڕووبەڕووی خۆم كردەوە!
بۆیە ئەز لە ڕوانگەی بەرپرسیارێتیمەوە، هەم بەرانبەر خوێنەرانی هێژا و هەمیش بەرانبەر نووسەری ئازیز و كتێبە بەسوودەكەیەوە، بە پوختی دوو تایبەتمەندیی ئەو كتێبە و گرنگترین ئەو پرسانەی لەمەڕ ڕۆژووەوە لەو پەرتووكەدا لایان لێ كراوەتەوە، دەخەمە ڕوو.
تایبەتمەندییەكانی كتێبی (فیقهی ڕۆژوو):
1. دیارە چ بمانەوێت یاخود نا، زمانی زانستی قەت وەك زمانی چیرۆك، ڕۆمان، شیعر، پەخشان و ژانرە ئەدەبییەكانی دیكە نایەتە پێش چاوان و هەمیشە ئەو سەختییەی لە کاتی خوێندنەوەی بابەتە زانستییە پەتییەكاندا هەستی پێ دەكەین، بە دڵناییەوە لە ساتی خوێندنەوەی بابەتێكی ئەدەبیی ناسكدا ڕووبەڕووی نابینەوە، زانستی فیقهی ئیسلامییش یەكێكە لەو زانستانەی هەر لە دەسپێكی ئایینی پیرۆزی ئیسلامەوە تاوەكو ئەوڕۆ یەكێكە لە زانستە گرینگەكان و زانایەلێكی زۆر و مەزنی ئەم ئوممەتە بایەخیان پێ داوە، بەڵام وەك سروشتی هەر بابەتێكی دیكەی زانستی، بەردەوام خوێنەوارانی دەستەبژێر و ئەهلی ئەو پسپۆڕییە نەبن، خەڵكانی دیكە و خوێنەران زۆر خۆیانی لێ نادەن، چون خوێندنەوەی بابەتی فیقهی تا ڕادەیەكی باش پێویستی بە خەرجدانی وزەیەكی پتر و قبووڵكردنی ڕووبەڕووبەنەوەی سەختیی تێنەگەیشتن هەیە، شێخ قەرەزاوی كە یەكێكە لە زانا هەرە پایەبەرزەكانی ئەم سەردەمە و لە بواری زانستی فیقهدا ئەسپی خۆی بە باشی تاو داوە و فەتوا و ڕا و بۆچوونەكانی لە جیهاندا بەوپەڕی بایەخەوە سەیر دەكرێن و قسەكانی بەهەند وەردەگیرێن، یەكێك لە تایبەتمەندی و جیاوازییەكانی ئەوەیە، ئەو زانستە پەتییەی لەو زمانە سەختەی لە دێرینەوە پێی نووسراوە، بۆ زمانێكی سانای بێ گرێوگۆڵی ڕەوان ئاڵشت كردووە، بە شێوەیەك هەر خوێنەرێك كەمۆچكەیەك سەروكاری لەگەڵ خوێندنەوەدا هەبێت و ئەو بابەتەی بە لاوە جێی بایەخ بێت كە دەیەوێت لەو بوارەدا بیخوێنێتەوە، تووشی چ ئاستەنگ و سەختییەك لە تێگەیشتندا نابێتەوە و مینا هەر باسوخواسێكی دی دەتوانێت بیخوێنێتەوە و خۆ لە كەڵكەكانی بێبەش نەكات. من ناڵێم وەك چیرۆك و بابەتە ئەدەبییەكان ئاسانە، لێ زمانی ئەم پیاوە لەگەڵ ئەو زمانەی لە كۆن و بگرە ئێستایشدا فیقهی پێ نووسراوە و دەنووسرێت، ئاسمان و ڕێسمانی فەرقە!
هەرچەندە نووسەری وا هەیە تەنانەت ناسكترین بابەتی ئەدەبیشت، بە سەختترین شێواز دەردخوارد دەدات و دەخوازیت لەبری خوێندنەوەی وەها نووسینێك، بابەتێكی بیركاری یان ئەندازیاری یاخود تیۆرییەی ئەنیشتاینت خوێندبایەتەوە!
2. ئەو بابەت و سەرباسانەی لەم كتێبەدا لایان بە لادا كراوەتەوە، لە كەم شوێنی دیكەدا بەو شێوازە ڕوون و پوختە چنگت دەكەون. ئاخر تەنێ ئەوە گرنگ نییە قسەی زانایان لەمەڕ هەر بابەتێكی فیقهییەوە بگوازرێتەوە، بەڵكو ئەوە گرنگە خوێنەر یاخود پرسیاركەر بگەیەنیتە ئەنجامێكی قایلكەر و لە پەرێشانی و ڕاڕایی ڕزگاری بكەیت، نەوەك لەنێو دەیان ڕای جیاواز و ناتەبادا تووشی سەرەسووڕێی بكەیت و لە ئاكامیشدا كابرا بێ وەڵام بهێڵیتەوە. شێخ قەرەزاوی یەكێكە لە باشترینی ئەوانەی زۆر بە ڕوونی و بە شێوەیەكی پوخت بە وەڵامت دەگەیەنێت و گوشراوی هەموو ئەو بۆچوونانەی لەو بارەیەوە هاتوون، بە پوختی دەدات بە دەستتەوە. بە شێوەیەك بۆ هەمان باس و پرس وەختێك لە جێگەیەكی دیكەدا دەگەڕێیت؛ دەبینیت ئەوەی قەرەزاوی بە لاپەڕەیەك باسی كردووە، خەڵكانی دی بە دە لاپەڕەیش هێشتا لە دەسپێكیدان، زۆر سەیرە، ئەو پیاوە ئەو باسوخواسانەی هێندە بە جوانی دەرک كردووە، وەختێك بۆ تۆی كورت و پوخت دەكاتەوە، چ لەنگی و ناتەواوییەك بەرۆكی باسەكە ناگرێت و وێڕای پوختییەكەی، هەست بە لەكیسچوونی چ زانیارییەكی گرینگ لەو بارەیەوە ناكەیت!
ئەو كتێبە هەموو سەرەباس و بابەتە جیاوازەكانی سەر بە ڕۆژووی بەسەر كردووەتەوە، بەڵام من لێرەدا گرنگترین ئەو پرسە هەنووكەییانە دەخەمە بەر دیدتان، كە بە شێوازێكی پوخت و ڕەوان لەو پەرتووكەدا پەرسڤ دراونەتەوە، ئەوانیش ئەمانەی لای خوارەوەن:
بۆچی خودا ڕۆژووی به مانگی هه‌یڤی فه‌رز كردووه نه‌ك هه‌تاوی؟!
به چ شت و ئامرازێك چوونه نێو مانگی تازه پشتڕاست ده‌كرێته‌وه؟!
ئایا پشتڕاستكردنەوەی سەرەتای مانگی هەیڤی و سه‌لماندنی كاتی ڕۆژوو و شكاندنی، بە ئەژماری گه‌ردوونی و زانستی گەردوونناسی دروستە؟! ئەم بابەتەیان لای خۆمان زۆر بە كەمی باسی لێوە كراوە، بەڵام بابەتێكی تا بڵێی گرنگ و جێی قسەیە!
پێوەندیی نێوان ڕۆژوو و نەخۆشی و گەشت چییە؟!
ئایا بەكارهێنانی ئەو دەرمانانەی سووڕی مانگانە دوا دەخەن، دروستە؟!
خاوەن بیانووەكان لە ڕۆژوودا، كێن؟
داخۆ سەفەركردن بە ئامرازە سەردەمییەكان، مۆڵەتە شەرعییەكان پووچەڵ دەكاتەوە؟!
دووریی ڕێگەی سەفەر و چ وەختێك گەشتیار ڕۆژووەكەی دەشكێنێت؟
چ وەختێك بەڕۆژووبوون پەسەند و باشترە؟
چ وەختێك لە سەفەردا بەڕۆژوونەبوون باشترە؟!
پیر و پەككەفتە و ئەوەی نەخۆشیی درێژخایەنی هەیە، حوكمی ڕۆژووگرتنی چلۆن دەبێت؟
ئافرەتانی سكپڕ و شیردەر، لە مانگی ڕەمەزاندا چۆن مامەڵە بكەن؟!
ئایا كەڵەشاخ ڕۆژوو دەشكێنێت؟!
ئایا ڕشانەوە ڕۆژوو دەشكێنێت؟!
ئایا دەرزیلێدان یاخود شرینقە ڕۆژوو دەشكێنێت؟!
ئایا تاوانەكان ڕۆژوو دەشكێنن؟!
حوكمی ماچكردن بۆ ڕۆژووەوان، چییە؟
ئایا ئەو كەسەی لە وەختی ڕۆژوودا لە بیری دەچێت و لەگەڵ هاوسەرەكەیدا جووت دەبێت، حوكمەكەی چییە؟!
بە چ شتێك ڕۆژووی ڕۆژووەوان دەشكێت و بە چیش دانەوەی لەسەر پێویست دەبێت؟!
ڕۆژووە سوننەتەكان كامانەن؟
ڕۆژووە قەدەغەكراوەكان، كام رۆژووانەن؟
ڕۆژووی ناپەسەند چ ڕۆژوویەكە؟
تایبەتكردنی ڕۆژی هەینی بە ڕۆژووگرتنەوە؟
ئایا ڕۆژووگرتن بەبێ نوێژكردن وەردەگیرێت؟
تایبەتكردنی ڕۆژی شەممە بە ڕۆژووگرتنەوە؟
ئەمانە و دەیان باسوخواسی دیكەی سەبارەت بە ڕۆژوو، لە كتێبی «فیقهی ڕۆژوو»دا باس كراون و هەموو ئەو پرسانەی لەبارەی ڕۆژووەوە دووبارە دەبنەوە، بە ڕوونترین و پوختترین شێواز، لە لایەن زانای پایەبەرز شێخ یووسف قەرەزاوییەوە وەڵام دراونەتەوە.