نووسینی: د. موحه‌مه‌د سه‌عید ڕه‌مه‌زان بووتی
وه‌رگێڕانی: میران مه‌جید
خودای په‌روه‌ردگار مرۆڤی دادپه‌روه‌ری خۆشده‌وێت و پاداشتیشی بۆ داناوه با كه‌سه‌كه‌يش كافربێت، هه‌روه‌ها ڕقی له سته‌م و سته‌مكا‌ره و، سزايشی له‌سه‌ر داناوه هه‌رچه‌نده كابرا، مسوڵمانیش بێت.
لێره‌دا مه‌به‌ست له پاداشتی دونیایه، به چاوپۆشی له ڕۆژی قیامه‌ت.
خۆشه‌ویستیى خودا بۆ دادپه‌روه‌ری، له ڕقلێبوون له دژه‌كه‌یدا ده‌رده‌كه‌وێت كه بریتییه له زوڵم و سته‌م، وه‌كوو له‌م ئایه‌ته‌دا په‌روه‌ردگار ده‌فه‌رمووێت: {وأماالذین آمنوا وعملوا الصلحت فیوفیهم أجورهم والله لایحب الظالمین} (ال عمران:57). واته: ئه‌وانه‌يشی كه باوه‌ڕیان هێناوه و كار و كرده‌وه چاكه‌كانیان ئه‌نجام داوه، ئه‌وه خودا به‌ته‌واوی پاداشتیان ده‌داته‌وه، به ڕاستی خودا ستهمكارانی خۆشناوێت. له‌م ئایه‌ته‌يشدا ده‌فه‌رمووێت: {ولیعلم الله الذین آمنوا ویتخذ منكم شهداء والله لایحب الظلمین} (ال عمران:140). واته: ئه‌وانه‌ی باوه‌ڕیان هێناوه، خودا ده‌ریان بخات و هه‌ندێكیان بكات به شایه‌ت و به پله‌ی شه‌هیدی بگه‌ن، بێگومان خودا ستهمكارانی خۆشناوێت.
به‌ڵگه‌یه‌كی تری خۆشه‌ویستيی خودا بۆ دادپه‌روه‌ری ئه‌وه‌یه كه فه‌رمانی پێده‌كات، وه‌كوو ده‌فه‌رمووێت: {إن الله یأمر بالعدل والإحسن وإیتاء ذي القربی وینهی عن الفحشاء والمنكر والبغي} (النحل:90). واته: به ڕاستی خودا فه‌رمان ده‌دات به دادپه‌روه‌ری, چاكه‌كاری, یارمه‌تیدان و, به‌خشنده‌یی به‌رانبه‌ر خزمان، گوناهـ و تاوان و ده‌ستدرێژی قه‌ده‌خه ده‌كات و ئامۆژگاریتان ده‌كات بۆ ئه‌وه‌ی یاده‌وه‌ری وه‌ربگرن و تێبفكرن. له ئایه‌تێكی تریشدا ده‌فه‌رمووێت: {ولایجرمنكم شنآن قوم علی ألاتعدلوا اعدلوا هو أقرب للتقوی} (المائدة:8). واته: دوژمنایه‌تیی هیچ كه‌س و هیچ لایه‌ك هه‌ڵتان نه‌نێت كه له دادپه‌روه‌ری لابده‌ن، دادپه‌روه‌ربن، ئه‌وه نزیكتره له ته‌قوا و خواناسییه‌وه. له‌م ئایه‌ته‌یشدا ده‌فه‌رمووێت: {وإذا قلتم فاعدلوا ولو كان ذا قربی}(الأنعام:152). واته: له كاتی گوفتارتاندا دادپه‌روه‌ر بن و لایه‌نی ناهه‌ق مه‌گرن ئه‌گه‌ر خزمی نزیكیش بێت.
له‌باره‌ی ڕقی خودایشه‌وه به‌رانبه‌ر زوڵم، ئه‌م فه‌رمووده‌یه‌ی خودی په‌روه‌ردگار به‌سه بۆ تۆ كه له باره‌ی خۆیه‌وه ده‌فه‌رمووێت: {والله لایحب الظلمین} واته، خودا ستهمكارانی خۆشناوێت. ئه‌م ئایه‌ته‌یش دووجار له یه‌ك سوره‌تدا فه‌رموویه‌تی، كه ئه‌ویش سوره‌تی ئالی عیمرانه.
ئه‌گه‌ریش ده‌ته‌وێت هێنده‌ت به‌سه له‌م باره‌یه‌وه كه خودا به مه‌رجی گرتووه له‌باره‌ی سود و قازانجی ئیمانه‌وه، كه تێكه‌ڵ به زوڵم نه‌بووبێت.
له‌وه ده‌چێت بڵێیت: به‌ڵام بوخاری و خه‌ڵكانی تریش به سه‌حیحی ڕیوایه‌تیان كردووه كه شیرك له خراپترین جۆره‌كانی زوڵمه، كه‌واته ده‌گونجێت لێره‌دا مه‌به‌ست به زوڵم ته‌نها شیرك بێت!
وه‌ڵام: ڕاسته كه شیرك خراپترین جۆری زوڵمه، به‌ڵام ئه‌مه ڕێگری له‌وه ناكات كه جۆره‌كانی تری زوڵمیش له‌م وشه‌یه‌دا جێیان ببێته‌وه، به‌هۆی واتا زمانه‌وانییه ئاشكراكه‌یه‌وه. چونكه ئه‌و ته‌نوینه‌ی به وشه‌ی زوڵمه‌وه‌یه لێره‌دا، ته‌نوینی نه‌كیره‌یه، ئه‌مه‌ش وای لێ كردووه كه وشه‌كه بكات به وشه‌یه‌كی ڕه‌ها(مطلق). حاڵیش وه‌هایه كه هه‌ر به ڕه‌هایی بمێنێته‌وه و، به چاوكردن له‌وه‌یش كه ئه‌م وشه‌یه له سیاقی نه‌رێ(نفي)دا هاتووه، كه‌واته ده‌بێت به ڕه‌هاییه‌كه‌ی هه‌موو جۆره‌كانی زوڵم بگرێته‌وه.
كه ئه‌مه ڕوون بوویه‌وه، بزانه كه خۆشه‌ویستیی خودا بۆ دادپه‌روه‌ری، گشتگیرتره له فه‌رمانكردن پێی و، ڕقلێبوونی خودایش له زوڵم، گشتگیرتره له قه‌ده‌خه‌كردنی. خودای گه‌وره دادپه‌روه‌ریی له لای هه‌موو كه‌سێكه‌وه خۆشده‌وێت، به‌ڵام خودا ته‌كلیفی دادپه‌روه‌ری له‌و كه‌سانه نه‌كردووه كه ئینكاری بوونی ده‌كه‌ن، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی تۆ زانیوته كه كافران ته‌كلیفیان لێ نه‌كراوه حوكمه لاوه‌كییه ڕه‌وشتییه‌كان جێبه‌جێ بكه‌ن له دونیادا و، به ڕاستی خودا ڕقی له زوڵمه له‌لایه‌ن هه‌موو خه‌ڵكییه‌وه، به‌ڵام كافرانی قه‌ده‌خه نه‌كردووه لێی به قه‌ده‌خه‌كردنی ته‌كلیفی، له‌به‌ر هه‌مان هۆكاری پێشوو.
كه‌واته له‌ڕاستیدا خودا ئه‌و دادپه‌روه‌رییه‌ی خۆشده‌وێت كه له كۆمه‌ڵگه ڕۆژئاواییه‌كاندا بڵاوبووه‌ته‌وه، هه‌رچه‌نده ئه‌وان سه‌نگیان بۆ ئایین دانه‌ناوه. تۆ ده‌زانیت كه یاسای كۆمه‌ڵگه ڕۆژئاواییه‌كان تا ڕاده‌یه‌كی زۆر پارێزگاری له‌و دادپه‌روه‌رییه ده‌كات كه پیاده ده‌كرێت له‌نێوان تاكه‌كانی خۆیاندا، به چاوپۆشی له هه‌ڵوێستی سه‌ركرده‌كانی ئه‌و كۆمه‌ڵگه‌یانه، سه‌باره‌ت به ده‌وڵه‌ت و گرووپه‌كانی تر.
كه‌واته پێویسته خودای گه‌وره پاداشتی ئه‌و كه‌سانه بداته‌وه كه هه‌ڵده‌ستن به پیاده‌كردنی ئه‌و دادپه‌روه‌رییه له دونیادا، هه‌رچه‌نده خودا ته‌كلیفی ئه‌و دادپه‌روه‌رییه‌یشی لێ نه‌كردوون له نێوان خۆیاندا به‌هۆی پاڵنه‌ری ئایینییه‌‌وه. مانایه‌كیش بۆ خۆشه‌ویستیی خودا له‌باره‌ی پیاده‌كردنی دادپه‌روه‌ریه‌وه له كۆمه‌ڵگه‌یه‌كدا نامێنێته‌وه، ئه‌گه‌ر به‌روبومه‌كه‌ی پاداشتی ئه‌و كه‌سانه نه‌بێت كه پێی هه‌ڵده‌ستن و پابه‌ندن پێیه‌وه، جا جیاوازی نییه داوای ئه‌و پاداشته‌یان كردبێت یاخود نا، به‌ڵام هه‌روه‌ك زانراوه، ئه‌م پاداشته‌یش ته‌نها تایبه‌ت كراوه به دونیاوه.
بناخه‌ی ئه‌م ڕێگه‌یه یاخود ئه‌م یاسایه كه خوای گه‌وره خۆیی پێوه پابه‌ند كردووه، ئه‌م فه‌رموده‌یه‌ی خودی په‌روه‌ردگاره كه له‌باره‌ی كافرانه‌وه ده‌فه‌رمووێت: {نوف إلیهم أعملهم فیها وهم فیها لایبخسون} (هود:15). واته: پاداشتی هه‌وڵ و كۆششی ئه‌و جۆره كه‌سانه ده‌ده‌ینه‌وه له دونیادا، ئه‌وانیش هیچیان لێ كه‌م ناكرێته‌وه. له ڕاستیدا په‌روه‌دگار (جل جلاله) به هه‌مان یاسا كه زاتی خۆیی پێوه پابه‌ند كردووه، فه‌رمانی به به‌نده ئیمانداره‌كانیشی كردووه و ده‌فه‌رمووێت: { ولاتبخسوا الناس أشیاءهم} واته: شتی خه‌ڵكی سووك مه‌كه‌ن و به بێنرخ ته‌ماشای مه‌كه‌ن. وشه‌ی (الناس) ئیماندار و بێئیمان ده‌گرێته‌وه.
كه‌واته خودا ڕقی له سته‌مكارییه له هه‌ر كۆمه‌ڵگه‌یه‌كدا بڵاوبووبێته‌وه، ئیتر هه‌رچه‌نده ستهمكارانی ئه‌و كۆمه‌ڵگه‌یه‌ش موسڵمان بن. ئه‌مه‌ش له‌به‌ر ئه‌وه‌ی خودا (جل جلاله) قایل نابێت كه ئیسلامه‌تیی به‌نده‌كانی ببێت به تكاكه‌ر بۆ ئه‌نجامدانی زوڵم و خواردنی مافی ئه‌وانی تر. به واتایه‌كی تر: گه‌وره‌یی و پاك و بێگه‌ردی بۆ په‌روه‌ردگارمان سه‌باره‌ت به‌وه‌ی كه موسڵمان به‌هۆی ئیسلامه‌كه‌یه‌وه ڕه‌شوه‌ی بداتێ، له به‌رانبه‌ریدا ئه‌ویش چاوپۆشی له‌و سته‌مكارییه بكات كه ده‌رهه‌قی ئه‌وانی تر ده‌یكات.
ئه‌گه‌ر ئه‌مه یاسای خودا بێت له‌ناو به‌نده‌كانیدا، پاداشتی ئه‌و كۆمه‌ڵگه‌یانه بداته‌وه كه دادپه‌روه‌ری تیایاندا بڵاوده‌بێته‌وه له دونیادا، هه‌رچه‌نده خه‌ڵكه‌كانیشی كافر بن، ئه‌وا هه‌مان یاسا ئه‌وه ده‌خوازێت كه سزای ئه‌و كۆمه‌ڵگه‌یانه‌‌یش بدات كه زوڵم تیایاندا بڵاوده‌بێته‌وه له دونیادا، هه‌رچه‌نده خه‌ڵكه‌كانیشی موسڵمان بن.
كه‌واته با كه‌س نه‌ڵێت: بۆچی په‌روه‌ردگارمان ڕێز له كۆمه‌ڵگه خۆرئاواییه‌كان ده‌نێت؟ له كاتێكدا گرینگی به ئایین ناده‌ن، پابه‌ندی حه‌ڵاڵ و حه‌رامی شه‌رع نابن، ڕێگه‌كانی پێشكه‌وتنی له به‌رده‌میاندا كردووه‌ته‌وه، هێزیان بۆ فه‌راهه‌م ده‌كات و، سه‌رچاوه‌ی سامان و ده‌وڵه‌مه‌ندییان بۆ به‌دی ده‌هێنێت، له كاتێكدا خودای گه‌وره كۆمه‌ڵگه ئیسلامییه‌كانی ئێمه، ڕووبه‌ڕووی هه‌ژاری و ناڕه‌حه‌تی ده‌كاته‌وه و به‌ره‌و دواكه‌وتنیان ده‌بات، له حاڵێكدا ئه‌و كۆمه‌ڵگه‌یانه بانگه‌شه‌ی ئیسلامه‌تی ده‌كه‌ن و شانازی به‌و ئینتیمایه‌وه ده‌كه‌ن كه بۆ مێژووی ئیسلامییان هه‌یانه.
به‌ڵێ، با هیچ كه‌سێك ئه‌مه نه‌ڵێت، له ڕاستیدا ئه‌و ئینتیما ته‌قلیدییه كه وڵاته عه‌ره‌بییه‌كان هه‌یانه بۆ ئیسلام و شانازیی پێوه ده‌كه‌ن، نه‌بووه به ڕێگر له به‌رده‌م زۆرینه‌یاندا كه واز له چه‌ندین جۆری زوڵم بهێنن ده‌رهه‌ق به هاووڵاتیانی خۆیان، سته‌می ئابوری، كۆمه‌ڵایه‌تی، جیاوازی تائیفی و، كه‌مكردنه‌وه‌ی ئازادییه تاكه‌كه‌سییه‌كان، ده‌چنه ئه‌م بازنه‌یه‌وه.
ئه‌وه‌ی كه وڵاتانی خۆرئاوا بانگه‌شه‌ی بۆ ده‌كه‌ن له باره‌ی ڕزگاربوونیان له ده‌سه‌ڵاتی ئایینه‌‌كان و، ئه‌و عه‌لمانییه‌تی ده‌ستوور و پرۆگرامه‌ی كه زۆرینه‌‌یان له‌سه‌ری ده‌ڕۆن، وای لێ نه‌كردوون كه ببێته ڕێگر له موماره‌سه‌ی هه‌ر جۆره دادگه‌رییه‌ك كه بیانه‌وێت له‌گه‌ڵ گه‌له‌كانیاندا پیاده‌ی بكه‌ن. زه‌مانه‌ته كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كانیان له‌سه‌ر هه‌موو ئاسته‌كان وامان پێده‌ڵێن و، ئه‌وه‌ش كه ده‌بێته به‌ڵگه له‌سه‌ر ئه‌مه ئه‌و شكۆمه‌ندی و به‌رزییه‌یه كه له یاساكانیاندا هه‌یه، وا ده‌كات هه‌موو چین و توێژه‌كان سه‌ره‌ڕای جیاوازییان له به‌رده‌م ده‌سه‌ڵاتی یاسا و هه‌یمه‌نه‌تیدا یه‌كسان بن.
خاوه‌ندارێتیی زه‌وی یاخود ماڵ یاخود شمه‌ك، له كه‌س ناسه‌ندرێته‌وه مه‌گه‌ر له باری ناچاریدا، ئه‌گه‌ر ناچارییه‌كی وا دروست بوو كه یاسا ددانی پێدا ده‌نا، ئه‌وا كێشه نامێنێت و خاوه‌نماڵ قایل ده‌كرێت و یاسا به‌گه‌ڕ ده‌خرێت له‌و باسه‌دا. ئازادییه فیكری، ئایینی، كۆمه‌ڵایه‌تی و، سیاسییه‌كان فه‌راهه‌م كراون و ڕێز لێ گیراون، باج و ڕسوماته‌كانیش ته‌نها ڕووپۆشێكه بۆ خزمه‌تگوزاریی ڕاسته‌قینه و به‌رده‌وام.
له كۆمه‌ڵگه عا‌ره‌بییه‌كانی ئێمه‌دا كه‌س نییه نه‌زانێت كه زۆرێك له خێزانه‌كان، به هۆی ئه‌و هه‌ژاری و بێكارییه‌ی كه سه‌رۆكی خێزانه‌كان پێوه‌ی ده‌ناڵێنن، په‌نا ده‌به‌نه به‌ر وڵاتێك له‌و وڵاته ئه‌وروپییانه. پاش تێپه‌ڕینی ماوه‌یه‌كی كه‌میش هه‌قی مانه‌وه‌ی تێدا به‌ده‌ست ده‌هێنن و، له هه‌مان كاتیشدا یاسا مووچه‌یه‌كی مانگانه بۆ هه‌ریه‌ك له سه‌رۆك خێزان و ئه‌ندامانی تری خێزانه‌كه دابین ده‌كات، به چاوپۆشی له‌وه‌ی خه‌ڵكی كوێیه و حاڵی چییه، مادام سه‌رۆكی خێزان نه‌توانێت كار بكات و، شوێنێكی وای ده‌ست نه‌كه‌وێت كه به‌شی خۆی و خێزانه‌كه‌ی تێدا په‌یدا بكات، ده‌گونجێت هه‌یشبێت بانگه‌شه‌ی بێكاری بكات و، به دزیشه‌وه خه‌ریكی كارێك بێت، كاربه‌ده‌ستانیش چاوپۆشی لێده‌كه‌ن و شوێنی ناكه‌ون و لێكۆڵینه‌وه‌ی له‌گه‌ڵدا ناكه‌ن!
ئه‌م میهره‌بانی و به‌ده‌مه‌وه‌بوونه‌ی خه‌ڵك كه له نێوان خۆیاندا هه‌یانه، شتێكه خودای گه‌وره خۆشی ده‌وێت و، پاداشتی دونیاییشی له‌سه‌ر داناوه، ئیتر ئه‌وانه‌ی موماره‌سه‌ی ده‌كه‌ن هه‌ركه‌س بن، ئه‌گه‌ر بێت و له‌وانه‌یش بن كه پشتیان له ئایین و، ڕێنماییه‌كانی خودا كردووه، ئه‌وا به‌هۆی مرۆدۆستی و چاكه‌خوازییانه‌وه له دونیادا پاداشتی فراوانیان ده‌داته‌وه. وه‌كوو چۆن له ئایه‌ته‌كاندا ڕوون كراوه‌ته‌وه و كه‌مێك پێش ئێسته هه‌ندێكیانم بۆ باس كردیت، به‌ڵام له ئاخیره‌تدا له‌سه‌ر ئه‌مه هیچ پشك و پاداشتێكیان نییه. خۆ ئه‌گه‌ر ئیمانیان به خودا هه‌بوایه و پابه‌ندی فه‌رمانه‌كان و ڕێنماییه‌كانی بووبوونایه، ئه‌وا له دونیا و دواڕۆژدا خوای گه‌وره پاداشتی گه‌وره‌ی ده‌دانه‌وه. خۆ ئه‌گه‌ر بێت و له‌وانه‌یش بن كه ماكیاژ به ئیسلامه‌وه ده‌كه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی خۆیان بده‌نه پاڵی، به‌ڵام به ڕه‌فتار و به‌رنامه لێی دوورن و، ڕۆچوون له زوڵم و سته‌مكردن له گه‌له‌كانیان و تا ته‌وقی سه‌ریان گه‌نده‌ڵن، ئه‌وا ئه‌و جۆره كه‌سانه له‌وانه‌ن كه هیچ جۆره پاداشتێكیان بۆ نییه، نه له‌دونیا و نه له ئاخیره‌تدا و، ئه‌مانه ئه‌و كه‌سانه‌ن كه خوا ئه‌م بڕیاره‌ی له باره‌وه داون و فه‌رموویه‌تی: {خسر الدنیا والآخرة ذلك الخسران المبین} (الحج:11). واته: دونیا و قیامه‌ت له‌ده‌ست خۆی ده‌دات و زه‌ره‌رمه‌ندی هه‌دوو لایه، هه‌ر ئه‌وه‌یشه خه‌ساره‌تمه‌ندیی ڕوون و ئاشكرا.
پێ ده‌چێت له‌وه‌وه كه بۆم ڕوون كردیته‌وه بزانیت، كه وه‌ڵامێكی لۆژیكی و باوه‌رپێكه‌ری له‌خۆ گرتووه بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ی به‌رده‌وام و بێ هیلاكبوون ئه‌م پرسیاره دووباره ده‌كه‌نه‌وه و، به‌بێ ئه‌وه‌ی گوێ بۆ وه‌ڵامه‌كه‌ی بگرن، كه له‌مه‌دا كورت ده‌بێته‌وه:
له‌ناو خه‌ڵكیدا كه‌سانێك هه‌ن كه باوه‌ڕیان به خودا نییه، به‌ڵام به درێژاییی ژیانیان له‌سه‌ر به‌دیهێنانی خزمه‌تگوزاریی مرۆیی به‌رده‌وام بوون، له مامه‌ڵه‌كردنیان له‌گه‌ڵ خه‌ڵكیدا به وردترین شێوه‌یه‌ك كه دادپه‌روه‌ری ده‌یخوازێت مامه‌ڵه‌یان كردووه، كاتێك كه له دونیا ده‌رچوون، كاروكرده‌وه‌ی مرۆییی وه‌ها جوانیان به‌جێهێشتووه كه نه‌وه دوای نه‌وه به‌بێ دابڕان سوودی لێده‌بینن، ئایا ڕه‌وای هه‌قه ئه‌م جۆره كه‌سانه بێبه‌ش بكرێن له پاداشتی شایسته‌ی ئه‌و هه‌وڵ و خزمه‌ت و ڕه‌چاوكردنی دادپه‌روه‌رییه‌ی له‌گه‌ڵ گه‌ل و نه‌ته‌وه‌كانی خۆیاندا هه‌یانبووه، ته‌نها له‌به‌ر ئه‌وه‌ی كه باوه‌ڕیان به خودا نییه؟
بیانوو چییه له‌م حاڵه‌ته‌دا بۆ ئه‌م بڕیاره قورئانییه، ده‌رهه‌ق به‌و كه‌سانه و هاوشێوه‌كانیان كه ده‌فه‌رمووێت: {وقدمنا إلی ماعملوا من عمل فجعلنه هباء منثورا}(الفرقان: 23). واته: كاتێك هاتین و ته‌ماشای ئه‌وه‌مان كرد كه كردوویانه، به‌ربامان داو كردمانه ته‌پوتۆزێكی په‌رش و بڵاو.
وه‌ڵامی دووباره و زانراو ئه‌وه‌یه له ڕاستیدا خوای گه‌وره ڕێزیان لێ ده‌نێت به‌هۆی كار و كرده‌وه مرۆییه‌كانیان و، هه‌ڵسوكه‌وتی دادپه‌روه‌‌رانه‌یانه‌وه، به‌بێ ئه‌وه‌ی خۆیان داوایان كردبێت و چاوه‌ڕوانی بووبن. ئایا ئه‌م ئاسایش و خۆشی و نیعمه‌ته زۆرانه كه به‌رده‌وامه بۆیان، پاداشتی ئه‌و كار و كرده‌وه و، هه‌ڵوێسته ئینسانی و دادپه‌روه‌رانه‌یه نییه كه باسی ده‌كه‌یت؟
ئایا ئه‌و ده‌وڵه‌مه‌ندی و بارانه‌ی كه قه‌ت لێیان نابرێت و ئه‌و كشتوكاڵ و به‌روبووم و سه‌وزییه‌ی كه بووه‌ته یارمه‌تی ده‌ریان و لێیان نابڕێت، نابینی؟ هه‌موو ئه‌مانه ئه‌گه‌ر به‌خششی خوایی نه‌بن له پاداشتی ئه‌و كار و كرده‌وه مرۆییانه و، ئه‌و دادپه‌روه‌رییه كه پیشانی یه‌كتری ده‌ده‌ن له‌ناو خۆیاندا، چیین؟
له‌سه‌رووی ئه‌مه‌یشه‌وه هه‌ریه‌كێك له‌م به‌خششانه له دوای داواكردن له خوا و مه‌رجگرتن له‌سه‌ر خوا دانه‌به‌زیوه‌ته سه‌ریان، ئایا باوه‌ڕێكی ڕاستیان به خودا هه‌یه كه وایان لێبكات داوای لێبكه‌ن و بانگی بكه‌ن و ئه‌ویش وه‌ڵامیان بداته‌وه و پێیان ببه‌خشێت؟
له ڕاستیدا ئه‌مانه به‌خششێكن له خوداوه بۆیان هاتووه له‌م دونیایه‌یاندا، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی زاتی به‌رزی خۆی وه‌ها پابه‌ند كردووه كه به چه‌ند قات پاداشتی دادپه‌روه‌ران و، مرۆڤدۆستان له په‌یوه‌ندی و كاروباره‌كانیاندا بداته‌وه، جا داوایان لێ كردبێت یاخود نا، ناسیبێتیان یاخود نا، له‌به‌ر هیچ شتێك ئه‌م پاداشته‌یان ناداته‌وه ته‌نها له‌به‌ر ئه‌وه نه‌بێت كه زاتی به‌رزی خۆی پابه‌ند كردووه به‌مه‌وه كاتێك ده‌فه‌رمووێت: {نوف إلیهم أعملهم فیها وهم فیها لایبخسون} (هود:15). واته: ئه‌وا پاداشتی هه‌وڵ و كۆششی ئه‌و جۆره كه‌سانه ده‌ده‌ینه‌وه له دونیادا، ئه‌وانیش تێیدا هیچیان لێ كه‌م ناكرێته‌وه.
كه‌واته له ڕاستیدا خوای په‌روه‌ردگار پاداشتی ئه‌و كه‌سانه ده‌داته‌وه له دونیادا به‌بێ ئه‌وه‌ی داوای بكه‌ن و، پێش ئه‌وه‌ی بیناسن، به‌ڵكوو خودا ئه‌و پاداشته‌یان لێ نابڕێت، هه‌تا ئه‌گه‌ر بێت و گاڵته به زاتی به‌رزیشی بكه‌ن، یاخود به‌ره‌نگاری دینه‌كه‌ی ببنه‌وه و دوژمنایه‌تیی له‌گه‌ڵ بكه‌ن. كه‌واته ئه‌و پاداشته‌ی تر چییه كه لێیان كه‌م ده‌بێته‌وه و، ئه‌و زوڵمه كامه‌یه كه لێیان ده‌كرێت (خۆ ئه‌وان باوه‌ڕیان به خوا نییه و بوونی به خورافه ده‌زانن!) ئه‌وه‌ی كه ئه‌و ڕه‌خنه‌گرانه زۆر جه‌ختی له‌سه‌ر ده‌كه‌نه‌وه له ڕه‌خنه‌كانیاندا، له‌گه‌ڵ خۆلادانیان له‌و وه‌ڵامانه‌ی كه ئێمه ده‌یانده‌ینه‌وه؟!
ئه‌و پاداشته‌ی تر كه ڕه‌خنه‌گران جه‌ختی له‌سه‌ر ده‌كه‌نه‌وه و پێویسته ئه‌وانی تر به ده‌ستی بهێنن، بریتییه له چونه ناو ئه‌و به‌هه‌شته‌ی كه خودا واده‌ی داوه به به‌نده ئیمانداره‌كانی و ئه‌وانه‌ی كه گوێڕایه‌ڵی فه‌رمانه‌كانی ده‌كه‌ن و كاروكرده‌وه‌كانیان له‌به‌ر خاتری ئه‌وه.
به‌ڵام ئایا ئه‌وانه‌ی كه داوای ئه‌و به‌هه‌شته ده‌كه‌ن له ڕۆژی قیامه‌تدا و ئه‌وانه‌ی كه به‌رگری له‌و جۆره كه‌سانه ده‌كه‌ن و ڕه‌خنه له سوننه‌تی خوای گه‌وره ده‌گرن، باوه‌ڕیان به بوونی ئه‌و به‌هه‌شته هه‌یه، ته‌نانه‌ت باوه‌ڕیان به ڕۆژێك هه‌یه كه ده‌گه‌ڕێنه‌وه بۆ ژیان و له‌به‌رده‌م خوای په‌روه‌ردگاردا بۆ لێپرسینه‌وه و پاداشت ده‌وه‌ستن؟
ئه‌گه‌ر بێت و به یه‌كێكیان بڵێیت داواكارم له خودا پاداشتت به به‌هه‌شت بداته‌وه له‌سه‌ر ئه‌و هه‌وڵه مرۆییانه و له‌سه‌ر ئه‌و دادپه‌روه‌رییانه كه له مامه‌ڵه‌كردنتدا هه‌تبووه له‌گه‌ڵ ئه‌وانی تردا، مه‌وقیفی له دوو حاڵه‌ت به ده‌ر نابێت، یا لێت توڕه ده‌بێت له‌سه‌ر ئه‌و وه‌همه‌ی كه واده‌ت پێداوه، یاخود گاڵته‌ت پێده‌كات له باره‌ی قسه‌كردنت له خودا و ئه‌و به‌ڵێنه‌ی كه موژده‌ی پێ ده‌ده‌ی له باره‌یه‌وه.
ئه‌مه چ یاسایه‌كه فه‌رمان به تۆ ده‌كات ئه‌م به‌ڵێنه‌ی پێ بده‌یت و، ته‌حه‌مولی ئه‌م توڕه‌بوون و گاڵته‌پێكردنه‌یشی بكه‌یت، بۆ ئه‌وه‌ی پاداشتێكی بۆ دابنێی كه خۆی داوای نه‌كردووه و به خه‌یاڵیشیدا نه‌هاتووه؟
ئه‌وه‌ی جێگه‌ی سه‌رسوڕمانه تۆ له‌گه‌ڵ ئه‌م خه‌ڵكانه‌دا له‌به‌رده‌م دوو هه‌ڵوێستی دژ‌یه‌ك دایت كاتێك له باره‌ی كۆمه‌ڵگه ڕۆژئاواییه‌كان و خه‌ڵكه‌كه‌یه‌وه قسه ده‌كه‌ن.
جارێك گوێبیستیان ده‌بیت ڕه‌خنه له خودا ده‌گرن، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ڕێز له‌و كۆمه‌ڵگه‌یانه ده‌گرێت به باران و، ڕزق و رۆزی و ئاسایش، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌یشدا كه كافرن و، ڕۆ چوون له داوێنپیسی و حه‌رامه‌كاندا و، جارێكی تریش گوێبیستی ڕه‌خنه‌یه‌كی تر ده‌بیت كه له خودای ده‌گرن، ئه‌مجاره‌یان ڕه‌خنه‌كه‌یان به‌رگری له‌خۆ ده‌گرێت له‌باره‌ی ئه‌و كۆمه‌ڵگه‌یانه‌وه سه‌باره‌ت به‌و خزمه‌ته مرۆییانه‌ی كه پێشكه‌شیان كردووه و ئه‌و داهێنانانه‌یشی كه كردوویانه، وه‌ڵامده‌ره‌وه‌ی ئه‌و پێویستییانه بووه كه هیچ كه‌سێك ناتوانێت خۆی لێ لابدات به درێژاییی زه‌مه‌ن و نه‌وه‌كان.
ڕه‌خنه‌ی یه‌كه‌م داوای ئه‌وه ده‌كات كه سزایان بۆ دابه‌زێت له‌به‌ر ئه‌وه‌ی كافرن و، موماره‌سه‌ی گوناهـ و سه‌رپێچی ده‌كه‌ن، ڕه‌خنه‌ی دووه‌میش داوای ئه‌وه ده‌كات كه خودا ڕێزیان لێ بنێت و، پاداشتیان به به‌هه‌شتی نه‌بڕاوه بداته‌وه، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی خزمه‌تیان پێشكه‌شی مرۆڤایه‌تی كردووه.
ئه‌وه‌ی جێگه‌ی سه‌رسوڕمانه خاوه‌نی هه‌ردوو ڕه‌خنه دژبه‌یه‌كه‌كه یه‌ك گرووپن، كه ئه‌ندامه‌كانی به گاڵته‌كردن به ئایین، قوتاربوون له ڕێسا و فه‌رمانه‌كانی و، كات به‌ڕێكردن به جیدال له بنه‌ما و فه‌رمانه‌كانیدا ناسراون، ئه‌م دوو سیفه‌ته‌یش كاتكوشتنێكن كه به‌رده‌وام به‌یه‌كه‌وه‌ن و كه‌م وایه جودا ببنه‌وه له یه‌كتر، یه‌كێكیان له زمانێكی درێژی مه‌غروری خاوه‌ن جیدالدا ده‌رده‌كه‌وێت و، ئه‌وه‌ی تریشیان له ته‌زبیحێكی سی ده‌نكیدا ده‌رده‌كه‌وێت كه ده‌نكه‌كانی له نێوان په‌نجه‌كاندا ته‌قه‌یان دێت به یه‌كه‌وه.
به‌تاڵیی بێئه‌قڵانه ئاوه‌ها له خاوه‌نه‌كه‌ی ده‌كات، به‌ڵكوو خراپتریش.