سەروەختی تۆفانی ڕاگەیاندن و هەراوهوریای میدیادا، پرسیارێک چەندین جار دووبارە بووەتەوە: بۆچ لە مێژووی ئیسلامدا، جەنگێکی فرە ڕوویان داوە؟ ئایا ئیسلام، ئایینی شمشێرە؟
بەڵام ئەم پرسیارە، لە سێبەری پێشگریمانەیەکی ڕێگومکەردا شاردراوەتەوە بەوەی کە: هەر جەنگێک، لە هەر بارودۆخێکدا، نادادگەرانە و ئیدانەکراوە.
بەڵام ئایا مێژوو، لەنێوان شمشێری سنووربەرزێن و شمشێری هەقدا هیچ جیاوازییەکی قەبووڵ نییە؟
ئایا دەتوانی دەستانێکی خەڵتاو لە خوێنی بێگوناهاندا لەتەنیشت دەستانێکدا کە بۆ ڕزگاریی بندەستان بەکار دەبرێن، وەک‌یەک ببینرێن؟
ئایا بەرگری، بەوێنەی دەستدرێژییە؟
مێژوو، شایەتی ڕەشی تاوانکارییەکانی هێزبەدەستانە.
ئیمپراتۆرگەلێک بە ناوی پێشکەوتنەوە، فرەیەک سەرزەمینیان لە خاوەنەکانیان خاڵی کردەوە. خەڵکانێک تەنیا تاوانیان، ڕەنگی پێستیان بوو و لە زنجیری غوڵامەتیدا دیل کران. جەنگانێک بە بیانووی «ڕەگەزی لەپێشتر»ەوە، ملیۆنان کەسیان کێشایە نێو دەمی مەرگەوە.
وەلێ ئیسلام، هەرگیز جەنگی بۆ دەسەڵاتخوازی، لەپێشترخوازی یا سوودی دنیایی بە ڕەوا نەبینیوە. هیچ ئایەتێکی قورئان، ئینسانەکانی بۆ جەنگێک لەپێناو ڕەنگ، ڕەگەز یا گەورەییخوازیدا بانگ نەکردووە.
بەڵام بۆچی لە ئیسلامدا جەنگ هەیە؟
لەبەرئەوەی زەوی، هەمیشە تینووی دادگەرییە و دادگەری، گەر بێنیاز بێ لە هێزێک کە لە هەمبەر ستەمدا ڕاوێستێت، لە سەرابێک پتر نییە.
ئاخر کەسانێک هەن نان لەسەر خوانی هەژاران دەڕفێنن، هەقیقەت کۆت و زنجیر دەکەن و ئازادی لەژێر پۆستاڵی زۆرەملێییدا پاماڵ دەکەن.
ئیسلام، ڕەوایی بە جەنگ نادات، بەڵکوو لە بەرابەر جەنگێگدا کە ستەمکاران هەڵیدەگیرسێنن، لەمپەر دادەنێت.
لەو جێگەیەی ستەملێکراوان لە خاک و خوێندا دەگەوزێنرێنەوە، کاتێک کە ئابڕووی ئینسانەکان لە زیندانی نەزانی و گەندەڵیدا حەپس دەبێت، لەوێدا کە زۆرداران، هێزیان نەک بۆ ئاوەدانی، بەڵکوو لەبۆ وێرانی بەکار دەبەن، ئیسلام خەڵک بۆ بەرەنگاری بانگ دەکات، نەوەک بێدەنگی.
دنیایەکی بێ جەنگ، هیوایەکی جوانە، بەڵام دنیایەکی بێ ستەم، پێویستییەکی بێچەندوچوونە.
دەسا هەتا وەختایەک کە ستەم لە زەویدا سێبەری مابێت، ڕابوونی هەقیش بەردەوام دەبێت.
«جۆن ستیوارت میل» فەیلەسووف و بیرمەندی ئازادیخوازی سەدەی نۆزدەیەم دەڵێت:
«جەنگ، ناشیرینە؛ وەلێ ناشیرینتر لەو، ڕۆحێکە کە بۆ هیچ شتێک بەهایەکی قەبووڵ نییە و ئامادە نییە بۆ هیچ ئامانجێک بجەنگێت. وەها مرۆڤێک لە کۆیلە خراپترە.»
ئەم قسەیە، ڕاستییەک ڕوون دەکاتەوە کە زۆرێک لە ڕەخنەگرانی جەنگەکانی ئیسلام چاویان لێ نووقاندووە: گاهێک، جەنگ تەنیا بژاردەی ئابڕوومەندانەیە لە بەرابەر ستەمدا.
ئیسلام، جەنگ وەک ئەسڵێک پەسەند ناکات، بەڵام بێدەنگی لە هەمبەر زۆردارییشدا بە چاک نازانێت.